Inhoud

• Wat doet verapamil en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik verapamil gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

verapamil

Verapamil behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten, verlaagt de bloeddruk, verbetert de zuurstoftoevoer naar het hart en beïnvloedt de hartslag.

Artsen schrijven het voor bij angina pectoris, hartritmestoornissen, hoge bloeddruk en om een hartinfarct te voorkomen. Artsen schrijven het soms voor bij clusterhoofdpijn.

Wat doet verapamil en waarbij gebruik ik het?

Angina pectoris

Verschijnselen
Angina pectoris (hartkramp) is een hartaandoening met aanvallen van pijn of een beklemmend gevoel op de borst. Deze pijn kan uitstralen naar de arm, kaak, hals of schouder. De pijn ontstaat vooral op momenten dat het hart harder moet gaan werken: bijvoorbeeld bij inspanning, stress, emoties, een zware maaltijd of bij de overgang van warmte naar kou.

Oorzaak
De belangrijkste oorzaak van angina pectoris is een vernauwing van de bloedvaten die het hart van bloed voorzien (de kransslagaderen). Hierdoor komt er minder bloed naar de hartspier, dus ook minder zuurstof. Dit zuurstofgebrek veroorzaakt de klachten.

Werking
Als u meer dan twee aanvallen van hartkramp per week heeft, schrijft uw arts medicijnen voor om de klachten te bestrijden. Meestal is dit een bètablokker, een medicijn dat de snelheid en de kracht waarmee het hart klopt, terugbrengt tot een aanvaardbaar niveau. Als u geen bètablokkers verdraagt, of als u een speciale vorm van angina pectoris heeft (Prinzmetal), kan de arts een calciumblokker voorschrijven, zoals verapamil. Verapamil verbetert de  zuurstoftoevoer naar de hartspier. Dit vermindert de kans op een angina pectoris-aanval.

Bij de gewone tabletten begint de werking binnen 2 uur en houdt 6-8 uur aan. Als u tabletten met vertraagde afgifte gebruikt, begint de werking enkele uren na inname en houdt twaalf tot 24 uur aan.

Effect
Het effect merkt u doordat u minder last heeft van pijn op de borst, bijvoorbeeld bij het traplopen. Dit betekent echter niet dat u meteen meer inspannende activiteiten mag gaan doen. Uw lichaam moet hier weer langzaam aan wennen. Overleg hierover met uw arts.

Hartritmestoornissen

Verschijnselen
Bij een hartritmestoornis kan het hart overslaan, onregelmatig slaan, te langzaam kloppen of op ‘hol slaan’. Bijna iedereen heeft wel eens zijn hart voelen overslaan. Bijvoorbeeld bij spanningen of een sterke kop koffie. Soms blijft dit langer doorgaan dan een paar tellen en belemmert het u in het dagelijks werk of de slaap. Pas dan noemen we het een hartritmestoornis.

U hoeft een afwijkende hartslag niet altijd zelf op te merken. Als u het merkt is het aan verschijnselen zoals vermoeidheid, kortademigheid, licht gevoel in het hoofd en hartkloppingen. Verder kunt  u zich gejaagd voelen, of angstig. Ook kunt u dikke enkels krijgen doordat het bloed minder goed wordt rondgepompt. De ritmestoornissen kunnen in aanvallen voorkomen van enkele seconden tot uren en dan weer verdwijnen. Zelden is de hartritmestoornis continu aanwezig.

Oorzaken
Het hart is een holle spier die regelmatig hoort samen te trekken om het bloed door het lichaam te stuwen. Vanuit een punt op de hartwand, het prikkelcentrum, vertrekken zenuwen die de hartspier aansturen. De boezems, waar het bloed het hart binnenstroomt, trekken eerst samen, en daarna de kamers, waar het bloed het hart verlaat. Hierdoor wordt met elke hartslag het bloed via de slagaders door het lichaam gepompt. Als de zenuwen het hart te onregelmatig aansturen, spreken we van hartritmestoornissen.

Er zijn meerdere oorzaken voor hartritmestoornissen. Het prikkelcentrum kan te traag of te snel werken. Ook kunnen de zenuwbanen verstoord zijn doordat stukjes hartweefsel zijn afgestorven door een hartinfarct. Of de boezems kunnen heel snel samentrekken (‘atriumfibrilleren’) waardoor de samentrekking van de kamers onvoorspelbaar en onregelmatig wordt, soms veel te snel of juist erg langzaam.

Behandeling
Afhankelijk van het soort ritmestoornis en de conditie van het hart kan de arts medicijnen voorschrijven, een elektrische stroomschok toedienen of een operatie uitvoeren, bijvoorbeeld voor een pacemaker.

Artsen schrijven verapamil voor bij snelle of onregelmatige samentrekking van de boezems (‘atriumfibrilleren’ of ‘atriumfladderen’) of van de kamers. Het wordt ook toegepast om hartritmestoornissen te voorkomen.

Werking 
Verapamil vertraagt de prikkelgeleiding door de zenuwen en vermindert de prikkelbaarheid van de hartspier. Het remt daardoor een te snelle werking van het prikkelcentrum. Hierdoor wordt de hartslag weer regelmatig.

Hoge bloeddruk

Verschijnselen
Mensen met een hoge bloeddruk voelen hier in het algemeen niets van. Hoge bloeddruk is ook geen ziekte, maar geeft meer kans op hart- en vaatziekten. Als de bloeddruk verhoogd is, stroomt het bloed te krachtig door de vaten. Dit is schadelijk voor de bloedvaten. Beschadigde bloedvaten vergroten de kans op een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding) en ernstige hartziekten, zoals hartkramp en hartfalen.

Werking
Calcium houdt de wand van de bloedvaten op spanning. Door het calcium te blokkeren ontspannen de bloedvaten zich en worden ze wijder. Het bloed kan daardoor beter doorstromen en de bloeddruk gaat omlaag. Door de lagere bloeddruk is er minder kans op hart- en vaatziekten, zoals een beroerte.

Behandeling
Bij de behandeling van een hoge bloeddruk kunnen artsen verschillende medicijnen voorschrijven. Vaak beginnen ze met een plastablet, een bètablokker en/of een ACE-remmer.

Als deze medicijnen niet kunnen worden gebruikt, kan de arts een calciumblokker van het -dipine type voorschrijven, zoals amlodipine. Als deze medicijnen de bloeddruk onvoldoende omlaag brengen, of niet kunnen worden gebruikt, kan de arts verapamil voorschrijven.

Effect
Na drie tot zes weken is het volledige effect op de bloeddruk bereikt. Zelf merkt u hier niet veel van. U weet pas of het werkt bij een meting van uw bloeddruk. Toch is het belangrijk verapamil elke dag in te nemen. Alleen dan kan dit medicijn u optimaal beschermen tegen hart- en vaatziekten.

 

Hartinfarct (hartaanval)

Verschijnselen
De eerste tekenen van een hartinfarct zijn een hevig drukkende of snoerende pijn op de borst. Soms straalt de pijn uit naar de linkerarm of kaken. Vaak bent u ook misselijk, zweterig en klam.

Oorzaak
Een hartinfarct ontstaat door een afsluiting van één of meer van de bloedvaten die het hart van bloed voorzien (de kransslagaders). Hierdoor krijgt een deel van de hartspier langdurig te weinig bloed en dus te weinig zuurstof, waardoor het afsterft. Omdat een stukje van de hartspier niet meer werkt, kan het hart minder krachtig pompen. U kunt dan verschijnselen van hartfalen krijgen, zoals moeheid, kortademigheid en het vasthouden van vocht.

Behandeling
Artsen schrijven meestal bètablokkers voor na een hartinfarct, zoals metoprolol. Dit voorkomt het ontstaan van een volgend hartinfarct. Als bètablokkers niet kunnen worden toegepast en de klachten van pijn op de borst aanhouden, kan de arts verapamil voorschrijven.

Clusterhoofdpijn

Verschijnselen
Clusterhoofdpijn is een aanval van hevige, borende pijn rondom of achter één oog. De pijn begint plotseling zonder voorafgaande verschijnselen. De pijn gaat samen met een tranend rood oog, zwelling van het neusslijmvlies, loopneus en hevig zweten van het voorhoofd aan de aangedane zijde.

Een aanval duurt een kwartier tot drie uur en kan één tot acht keer per dag optreden. De aanvallen komen vrijwel altijd in clusters van weken tot maanden voor en treden doorgaans ’s nachts op. Een klein aantal patiënten krijgt een chronische vorm van clusterhoofdpijn. Hierbij is de hoofdpijn vrijwel continu aanwezig. Clusterhoofdpijn komt vaker voor bij mannen.

Behandeling
Als u veel aanvallen heeft, kunt u medicijnen proberen die de aanvallen voorkomen. Verapamil is één van deze middelen. De precieze werking is niet bekend. 

U hoeft verapamil alleen te gebruiken gedurende de weken of maanden dat de aanvallen optreden. Als de aanvallen een aantal weken niet meer zijn voorgekomen, kunt u het gebruik geleidelijk minderen en dan stoppen.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Verstopping (obstipatie)

  Deze bijwerking treedt vooral in het begin van de behandeling op. Gebruik, als dat mogelijk is, vezelrijke voeding en drink veel. Raadpleeg uw arts als u last blijft houden van verstopping.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, vooral bij het opstaan uit bed of uit een stoel.

  Dit gaat in het algemeen over als uw lichaam zich heeft ingesteld op de lagere bloeddruk (binnen enkele dagen tot weken). Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt het best dan even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen.

• Tragere hartslag. Uw lichaam kan ook meer vocht vasthouden. Mensen met hartfalen kunnen meer klachten krijgen. Mensen met een bepaald type aangeboren hartaandoening, het Wolff-Parkinson-White-syndroom, kunnen ernstiger ritmestoornissen krijgen. U mag dit medicijn dan alleen gebruiken als de cardioloog regelmatig controleert.

  Overleg hierover met uw arts.

• Hoofdpijn, warmtegevoel en blozen

  Deze bijwerkingen zijn het gevolg van verwijding van de bloedvaten. Ze verdwijnen meestal na enkele weken. Raadpleeg uw arts, als u er hierna nog steeds last van heeft.

• Opgezwollen enkels en onderbenen

  Deze bijwerking kan ontstaan door te veel verwijding van de bloedvaten in de benen, maar ook door een tragere hartslag. Waarschuw uw arts, als u last krijgt van dikke enkels.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals buikpijn, opkomend maagzuur, diarree en zelden misselijkheid. Mensen met chronische klachten van zuurbranden (reflux) kunnen meer klachten krijgen.

  Overleg hierover met uw arts.

• Vermoeidheid, slaperigheid, zwak gevoel, nervositeit en veel zweten.

• Tandvleesproblemen

  Hierdoor kunnen zich eerder gaatjes in uw gebit ontwikkelen. Poets en flos daarom extra goed als u merkt dat u last heeft van een overmatige groei van het tandvlees. Laat eventueel de tandarts vaker uw tanden en tandvlees controleren.

• Spierpijn of gewrichtspijn. Als u aan de spierziekte myasthenia gravis lijdt: u kunt meer last krijgen van deze aandoening.

  Neem contact op met uw arts als u dat merkt.

• Trillende handen, en een doof of tintelend gevoel in de ledematen

• Vaker moeten plassen

  Raadpleeg uw arts als u dit merkt.
   

• Borstvorming bij mannen en impotentie

  Als u last heeft van deze bijwerking, vraag dan advies aan uw arts. Mogelijk moet de dosering aangepast worden, of is een ander medicijn geschikter voor u.

• Huiduitslag, jeuk en haaruitval. Als u de huidziekte psoriasis heeft: de klachten kunnen verergeren. Neem in dat geval contact op met uw arts.

• Leveraandoeningen. U kunt dit merken aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid.

  Waarschuw dan een arts.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag en galbulten, soms treedt ook koorts op.

  Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts. Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid of een opgezwollen gezicht. Ga dan onmiddellijk naar een arts. Ook kan, zeer zelden, een ernstige huidafwijking ontstaan, met blaren op de huid of een vuurrode huid. Waarschuw dan direct een arts.
  Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor verapamil. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het medicijn niet opnieuw krijgt.

• Mensen met het Brugada-syndroom, een erfelijke hartaandoening, hebben mogelijk een grotere kans op hartritmestoornissen.

  Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander middel. Als u dit middel toch moet gebruiken, zal uw arts u extra onder controleren.

• Oorsuizen en draaiduizeligheid

  Bemerkt u oorsuizen, waarschuw dan een arts.

• Aanval met spierschokken en spierkrampen

  Neem direct contact op met een arts.

• Mensen met pulmonale arteriële hypertensie (hoge bloeddruk in de longen) hebben meer kans op bijwerkingen zoals kortademig zijn, lage bloeddruk en hartstilstand.

  Gebruik dit medicijn alleen onder toezicht van uw cardioloog of longarts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik verapamil gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere bloeddrukverlagers. De bloeddruk kan te laag worden als u verapamil samen met andere bloeddrukverlagers gaat gebruiken. Uw arts houdt hier rekening mee en zal in het begin een lagere dosering voorschrijven. Al naar gelang het effect zal de arts de dosis geleidelijk verhogen. Als u een bloeddrukverlager van het type ‘bètablokker’ gebruikt, kan uw hartslag ook trager of onregelmatiger worden. U krijgt deze combinatie alleen als uw hartfunctie regelmatig gecontroleerd wordt.
• Bepaalde medicijnen voor een vergrote prostaat, namelijk de alfa-blokkers alfuzosine, doxazosine en terazosine. Deze kunnen in het begin van de behandeling de bloeddruk verlagen en duizeligheid veroorzaken. Verapamil versterkt deze bijwerking. Deze wisselwerking is alleen van belang de eerste dagen dat u met een alfa-blokker begint. U kunt de alfa-blokker de eerste keren het beste ’s avonds innemen, als u al op bed zit, voor het geval u duizelig wordt. Als u een alfa-blokker met vertraagde afgifte gebruikt, kunt u de volgende ochtend duizelig worden bij het opstaan. Dit is na enkele dagen over.
• Rifampicine, een medicijn tegen tuberculose. Rifampicine kan de werking van verapamil verminderen. Overleg hierover met uw arts. Mogelijk schrijft uw arts een ander medicijn voor.
• Medicijnen gebruikt bij epilepsie fenobarbital en fenytoine. Deze medicijnen kunnen de werking van verapamil verminderen. Overleg hierover met uw arts.
• Sint-janskruid (hypericum), een medicijn gebruikt bij depressie. Sint-janskruid is ook als kruidenmiddel verkrijgbaar. De werking van verapamil kan afnemen. Overleg met uw arts.
• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Verapamil kan van de volgende medicijnen de hoeveelheid in het bloed verhogen, waardoor deze medicijnen meer bijwerkingen veroorzaken. Indien u de combinatie toch moet gebruiken, is extra controle en dosisaanpassing door uw arts nodig. Ook als u weer stopt met verapamil moet de arts de dosis van onderstaande medicijnen opnieuw vaststellen.

• Ivabradine, een medicijn tegen pijn op de borst dat de hartslag vertraagt.
• Theofylline, een medicijn tegen benauwdheidsklachten
• Digoxine, een hartmedicijn
• Dabigatran en edoxaban, antistollingsmiddelen.
• Ciclosporine, everolimus ensirolimus, medicijnen die de afweer onderdrukken
• Simvastatine en atorvastatine, cholesterolverlagers.
• Midazolam, alprazolam en buspiron, rustgevende medicijnen
• Colchicine, een medicijn tegen jicht
• Carbamazepine, een medicijn tegen epilepsie, zenuwpijn en psychische klachten.

De volgende medicijnen kunnen de hoeveelheid verapamil in het bloed verhogen, waardoor er meer bijwerkingen door verapamil kunnen ontstaan. Als u de combinatie toch moet gebruiken, is extra controle door uw arts nodig.

• Cimetidine, maagmedicijn
• Claritromycine en erytromycine, antibiotica
• Itraconazol, ketoconazol en voriconazol, antischimmelmiddelen.

Twijfelt u of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
De eerste dagen dat u verapamil gebruikt, kunt u duizelig zijn. Dit komt doordat uw lichaam zich nog moet instellen op de lagere bloeddruk. Na enkele dagen is dat meestal weer over en is autorijden geen probleem. Indien u duizelig blijft: neem dan geen deel aan het verkeer.

alcohol drinken?
Alcohol verwijdt de bloedvaten, net als verapamil. U kunt daardoor last krijgen van duizeligheid. Probeer het drinken van alcohol eerst met mate. U kunt dan zelf inschatten of u hier veel last van krijgt. In het algemeen is enkele keren per week een glas wijn geen probleem.

alles eten?
Drink geen grapefruitsap. Grapefruitsap versterk de werking van verapamil, waardoor bijwerkingen kunnen ontstaan. Mocht u stoppen met verapamil, dan kunt u vanaf een dag daarna weer grapefruitsap drinken. Een glas grapefruitsap (vers geperst of uit een pak) bevat het sap van meerdere grapefruits. Ook bij het eten van grapefruits kunnen bijwerkingen ontstaan.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap 
Gebruik dit medicijn alleen na overleg met uw arts. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken als u zwanger bent of binnenkort wilt worden. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Wel is bekend dat het bijwerkingen bij het kind kan geven, zoals een te trage hartslag. Mogelijk kunt u (tijdelijk) overstappen op een ander medicijn.

Gebruikt u dit medicijn tegen een hartritmestoornis? 
Weeg met uw arts de ernst van uw aandoening af tegen het risico van dit medicijn voor het kind. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Wel is bekend dat het bijwerkingen bij het kind kan geven, zoals een te trage hartslag. Maar als u dit medicijn niet gebruikt kan dit ook ernstige gevolgen hebben. Overleg daarom met uw arts over de voor- en nadelen.

Borstvoeding 
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt in een zeer kleine hoeveelheid in de moedermelk. Het is niet bekend of dit schadelijk voor de baby is. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Hoe?
Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

• Gewone tablet: innemen met een beetje water. 
  Aangeraden wordt de tabletten heel door te slikken vanwege de bittere smaak. Als u moeite heeft met slikken, mogen ze eventueel wel worden fijngemaakt.
• Tablet met vertraagde afgifte (retard of MGA): de tablet niet kauwen, maar heel doorslikken met een beetje water. De tabletten bevatten een speciaal afgiftesysteem, waarbij ze na inname constant een kleine hoeveelheid verapamil afgeven. Als u ze kapotmaakt werkt het speciale afgiftesysteem niet meer en krijgt u te veel verapamil in één keer in uw lichaam.
  Als de tablet een breukstreep heeft, mag u de tablet op de breukstreep doormidden breken. De beide helften moet u heel doorslikken met een beetje water.

Wanneer? 
U mag het medicijn innemen op elk moment van de dag. Kies wel een vast tijdstip, dan vergeet u minder snel een dosis. Als u het eenmaal per dag gebruikt: bij voorkeur ’s ochtends.

Als u in het begin veel last heeft van duizeligheid, kunt u het ook ’s avonds voor het naar bed gaan innemen. Als u het vaker per dag gebruikt: verdeel de innames gelijkmatig over de dag. Bij twee keer per dag: ’s ochtends en ’s avonds. Bij vier keer per dag: meteen na het opstaan, bij de lunch, bij het avondeten en voor u naar bed gaat.

Hoe lang?

• Angina pectoris (hartkramp), hartritmestoornissen en na een hartinfarct. Waarschijnlijk moet u dit medicijn langdurig gebruiken. Overleg hierover met uw arts.
• Hoge bloeddruk. Een behandeling voor hoge bloeddruk is meestal langdurig. Als dit medicijn goed bij u werkt, moet u het waarschijnlijk uw leven lang gebruiken.
• Clusterhoofdpijn. Meestal hoeft u dit medicijn alleen een aantal weken of maanden te gebruiken. Als de aanvallen wegblijven, kunt u weer stoppen met dit medicijn.